هفت سین
در این مطلب از مجله آشپزی تاپ کوکینگ درباره هفت سین ، فلسفه و اجزای اصلی و نمادهای آن خواهیم گفت. در ادامه همراه ما باشید.
سفره هفت‌سین به عنوان یکی از مراسم مهم نوروزی در ایران، تاریخچه‌ای قدیمی و باشکوه دارد. این رسم، به دوران باستان باز می‌گردد و از ریشه‌های مذهبی و فرهنگی در ایران نشأت گرفته است. چیدن سفره هفت‌سین در آغاز سال نو مطابق با اولین روز فروردین انجام می‌گیرد.
هفت‌سین در واقع اشاره به هفت‌حروف الفبای فارسی دارد که با حرف “سین” آغاز می‌یابند. این حروف شامل سبزی، سماق، سرکه، سیر، سکنجبین، سمنو و سنجد می‌شوند. از هریک از این موارد به عنوان نماد در سفره هفت‌سین مورد استفاده قرار می‌گیرند. به این صورت، سفره هفته‌سین به همراه قرآن، شمع، غذاهایی لذیذ و بعضا شیشه‌هایی حاوی ماهی قرمز چیده می‌شود.
فلسفه سفره هفت سین
رسم چیدن سفره هفت‌سین، به عنوان یکی از مراسم مهم نوروزی در ایران، از دیرباز تاکنون حفظ شده است. همچنین، اجزای این سفره در طول زمان دچار یک‌سری تغییراتی شده‌اند. از جمله تغییرات ایجاد شده می‌توان به اضافه شدن قرآن به عنوان یکی از اجزای مهم اشاره کرد. اضافه شدن قرآن، نشان از اهمیت و تقدس دینی این مراسم دارد. در گذشته، سفره هفت‌سین شامل سبزی‌های خوراکی بهاری نیز می‌شده؛ اما امروزه به جای سبزی‌های خوراکی، از گیاهان خوراکی مانند برگ‌های کاج، سنجد، حلوا، سیر و سماق استفاده می‌شود.
در برخی مناطق ایران علاوه بر این موارد، اجزا دیگری را نیز در سفره نوروزی قرار می‌دهند. به عنوان مثال، در شهرستان خراسان جنوبی به جای هفت‌سین، از هفت اجزا دیگر مانند شیرینی، حلوا، سیب، گردو، عسل، حلوای شیرین و خرما استفاده میکنند یا در شهرستان گلپایگان علاوه بر محتویات این سفره، از اجزای دیگری مانند شکلات، شمع، قلم، کتاب، عینک، روزنامه و گل استفاده میکنند.
چرایی عدد “هفت” برای هفت سین نوروز
چیدن هفت‌سین نوروزی یکی از آیین‌های محبوب در فرهنگ ایرانی به شمار می‌رود. در واقع، براساس باورها و اسطوره‌های فرهنگی ایران، عدد هفت به عنوان عددی مقدس شناخته می‌شود. علاوه بر این مورد، طبق برخی منابع علت نام‌گذاری هفت‌سین هفت دانه گیاهی است که می‌توان به کمک آن سبزه نوروز را تهیه کرد. این هفت دانه گیاهی شامل جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم می‌شود و نمادگذاری آن‌ها اشاره به پایداری و بقای زندگی دارد.
اجزای اصلی و نمادهای هفت سین
هفت‌سین موجود در سفره هفت‌سین در واقع اشاره به هفت ارزش و معنای مختلف در فرهنگ ایرانی دارد و هریک از این اجزا به عنوان یک نماد در این سفره قرار می‌گیرند.
سفره هفت سین شامل هفت عنصر مختلف است که یکی از آن‌ها را می‌توان سبزیجات مختلفی مانند عدس، گندم، جو، نخود و غیره دانست. این سبزیجات در آب خیس شده و پس از رویش اولیه و تجه زدن در ظرف‌های تزیینی قرار می‌گیرند. هدف از استفاده از سبزیجات در این سفره، نشان دادن شادی، طراوت و برگرداندن زندگی به طبیعت پس از زمستان و همچنین، نماد برگرداندن بهار و رونق به زندگی است.
- سماق
سماق به عنوان یکی از نمادهای مهم حضور دارد و به امید عشق و همدلی میان افراد خانواده و دوستان قرار می‌گیرد.
- سیر
سیر یکی از مواد غذایی مفید و پرمصرف در بسیاری از کشورهاست و به دلیل خواص آن در حفظ سلامتی بدن، به عنوان نمادی از پاکیزگی، میکروب‌زدایی و درمان بیماری‌ها شناخته می‌شود. زرتشتیان نیز سیر را در سفره خود قرار می‌دهند و به اعتقاد آن‌ها، بوی سیر دیوان را از خانه دور می‌کند.
- سیب
در این سفره، سیب به عنوان نمادی از خداوند و طبیعت به شمار می‌رود. در برخی مناطق ایران، سیب به عنوان نمادی از عشق، محبت، آفرینش و خلاقیت شناخته می‌شود.
· سمنو
سمنو یک خوراک خوشمزه و شیرین است که از جوانه‌های طلایی گندم تهیه می‌شود. سمنو به عنوان نمادی از باروری، زایش و خوشبختی، شادی و خندیدن، روحانیت و صلح شناخته می‌شود.
· سنجد
سنجد نماد عشق و محبت، بازتاب دهنده همبستگی و دوستی است.
· سکه
سکه نماد ثروت و برکت، بازتاب دهنده موفقیت و پیروزی است.
- سبوس
سبوس نشان دهنده ادب و فرهنگ و همچنین به عنوان نمادی از دانش و دانایی در سفره قرار می‌گیرد.
اجزای فرعی و نمادهای آن
سفره هفت‌سین نوروزی به عنوان نماد ارتباط با فرهنگ و سنت‌های ایرانی چیده می‌شود و همچنین این سفره بازتاب دهنده تنوع فرهنگی و جغرافیایی کشورمان نیز است. در برخی مناطق ایران، خوان نوروزی علاوه بر هفت‌سین، از اجزایی دیگر همچون سکه، تخم‌مرغ، آینه، آب و ماهی تشکیل می‌شود. این نمادها شامل موارد زیر می‌شوند.
- سکه نمادی از خیر و برکت و درآمد است و به عنوان نماد ثروت و بخشش در سفره هفت‌سین کاربرد دارد.
- تخم مرغ نماد زایش و آفرینش بوده و همچنین نشانی از نطفه و نژاد دارد. در برخی مناطق در جشن نوروز، تخم مرغ را به دختران جوان می‌دهند تا آینده خود را برای سال جدید پیش بینی کنند.
- آینه نماد روشنایی، نور و برق است. همچنین آینه به عنوان نماد زیبایی و احترام به خود نیز کاربرد دارد.
- آب و ماهی نماد برکت در زندگی به حساب می‌آیند. استفاده از آب و ماهی، بازتاب‌دهنده آینده‌ای روشن و پر از شادی و خوشبختی است.
- قرآن نشان از توکل و توسل به خدای بزرگ در سال جدید دارد و به عنوان یکی از رسوم مهم نوروزی در ایران شناخته می‌شود.
لازم به ذکر است که این نمادها در برخی مناطق ایران و در برخی خانواده‌ها به خوان نوروزی اضافه می‌شوند و بستگی به سنت و رسوم محلی دارند.
دلیل تغییر هفت شین به هفت سین
بسیاری از افراد دلیل تغییر هفت‌شین به هفت‌سین را نمی‌دانند. این سفره یکی از آیین‌های محبوب در آغاز سال در فرهنگ ایرانی به شمار می‌رود که شامل هفت عنصر با نمادگذاری مختلف برای هفت ارزش می‌شود. این هفت عنصر شامل سبزی، سنجد، سیر، سیب، سماق، سکه و سمنو می‌شوند. در دوران ساسانیان و پیش از اسلام، ایرانیان باستان سفره‌ای به نام “هفت شین” را در جشن‌ها و مراسم‌های خود به کار می‌بردند که شامل شمع، شراب، شهد، شمشاد، شربت، شقایق و قند بود.
با اعلام حرمت شراب در اسلام، خواهر و همزاد شراب را که سرکه می‌شد، روی سفره قرار دادند و هفت شین به هفت سین تغییر کرد. این تغییر در نام سفره، فقط به دلیل حرمت شراب در اسلام بوده و هنوز این آیین به عنوان یکی از آیین‌های محبوب جشن تازه سالی در فرهنگ ایرانی پایدار بوده و هر سال به هنگام نوروز جشن گرفته می‌شود.
کلام آخر
به طور کلی سفره هفت‌سین، به عنوان یکی از عناصر مهم جشن نوروز، نمادی از شادی، برکت، سلامتی و خوشبختی برای تمامی افراد خانواده و جامعه است. دعاها و نیایش‌های سرتاسر خیروخوشی که در حین جشن نوروز به کار می‌روند، به منظور تمنای حال خوب و برکت‌های بیشتر برای خود و جامعه است. این دعاها و نیایش‌ها معمولاً به صورت جمعی و در محیطی پر از شادی و خوشحالی اجرا می‌شوند و به جوانب روحی و اجتماعی این جشن افزوده می‌شوند.
مقالات بیشتر بخوانید:
- روش صحیح دم کردن برنج برای مهمانی ها و نکات آن
- بهترین روش دم کردن زعفران و نکات آن
- طرز تهیه شیره توت سفید و سیاه خانگی و خواص آن
- روش خشک کردن توت سفید بدون سیاه شدن در خانه
- طرز تهیه شیره خرما ، خانگی و خوشمزه
- طرز تهیه شیره انجیر ، خانگی و مقوی
- طرز تهیه شیره خرمالو ، مقوی و خانگی
