طرز تهیه آش دندونی
در این مطلب از مجله آشپزی تاپ کوکینگ طرز تهیه آش دندونی ، یکی از مقوی ترین و خوشمزه ترین آش های ایرانی را خواهیم داشت. در ادامه همراه ما باشید.
آش یکی از غذاهای اصیل ایرانی است که به دلیل داشتن مواد مغذی و تنوع بالایی که دارد بسیار مورد توجه ایرانیان قرار گرفته است. آش در بسیاری از مراسمات مذهبی در ایران تهیه می شود و همین طور یکی از غذاهای مخصوص فصل سرماست. آش دندونی یکی از انواع آش های سنتی ایرانی است که در شهرهای مختلف به صورت متفاوت تهیه می شود.
آش دندونی یکی از آش های مناسبتی ایرانی است که برای جشن دندان درآوردن کودکان پخته می شود و در یک مراسم خانوادگی برای آشنایان و فامیل سرو می شود. اصالت آن به استان های آذربایجان شرقی و غربی برمی گردد. در ادامه با طرز تهیه آش دندونی به روش های مختلف با ما باشید.
مواد لازم
- گوشت گوسفندی خرد شده ۲۵۰ گرم
- قلم گوساله یک عدد
- پیاز درشت یک عدد
- لوبیا چیتی نصف لیوان
- لوبیا قرمز نصف لیوان
- عدس نصف لیوان
- نخود نصف لیوان
- گندم یک لیوان
- جو یک لیوان
- برنج یک لیوان
- نمک و زردچوبه به مقدار لازم
- فلفل سیاه آسیاب شده به مقدار لازم
- دارچین به مقدار لازم
طرز تهیه آش دندونی
برای تهیه آش دندونی اولین کاری که باید انجام دهید قرار دادن حبوبات در یک کاسه آب گرم است. برای جلوگیری از ایجاد نفخ، تمامی حبوبات باید به صورت جداگانه داخل کاسه‌ای قرار داده و روی آنها آب گرم ریخته شود.همین کار را برای گندم و جو هم انجام دهید. حبوبات، گندم و جو باید حداقل هفت تا هشت ساعت خیس بخورند. به طور کلی بهتر است حبوبات، گندم و جو را از یک روز قبل بخیسانید تا برای تهیه آش دندونیِ روز بعد آماده شوند. در این مدت، چندین بار آب داخل کاسه‌ها را عوض کنید.
حالا که حبوبات، گندم و جو به خوبی خیس خورده‌اند، آنها را همراه با برنج و با مقدار مناسبی آب داخل یک قابلمه بزرگ بریزید. قابلمه را روی حرارت قرار دهید تا بپزند. البته بهتر است برنج، عدس، جو و گندم را دیرتر به قابلمه اضافه کنید یا آنها را جداگانه بپزید. زیرا زمان پخت آنها از سایر حبوبات کم‌تر است.
در این مرحله از طرز تهیه آش دندونی ، یک عدد پیاز درشت را پوست بکنید و به چهار قسمت تقسیم کنید. قلم گوساله و گوشت گوسفندی خرد شده را همراه با پیاز خرد شده داخل یک قابلمه پر از آب بریزید. قابلمه را روی حرارت زیاد قرار دهید. بعد از آن، مقداری زردچوبه و دارچین به قابلمه در حال پخت اضافه کنید. هنگامی که آب به جوش آمد، زیر شعله را پایین بیاورید و درب قابلمه را بگذارید. صبر کنید تا گوشت کاملا بپزد.
پس از این که گوشت به خوبی پخته شد، مواد داخل قابلمه را از یک صافی عبور دهید. آب داخل قابلمه را دور نریزید و داخل یک کاسه یا قابلمه دیگر نگه دارید. مغز استخوان را خالی کنید و کنار بگذارید و سپس استخوان قلم را دور بیندازید. پس از این که گوشت کمی خنک شد، آن را با گوشتکوب بکوبید یا ریش ریش کنید.
پس از این که گندم به خوبی پخته شد و لعاب انداخت، آب گوشت را همراه با گوشت کوبیده شده و مغز استخوان به قابلمه اضافه کنید. زیر شعله را کم کنید تا هم مواد به خوبی بپزند و هم آش دندونی شما ته نگیرد. پس از پخته شدن حبوبات، آنها را آبکش کنید و به قابلمه آش اضافه کنید. در صورتی که آش زیادی غلیظ شد، مقداری آب جوش به آن اضافه کنید. آش را مرتب هم بزنید تا ته نگیرد. مقداری از مزه آش بچشید و به مقدار لازم نمک و فلفل آسیاب شده اضافه کنید. درب قابلمه را قرار دهید و اجازه دهید تا آش با حرارت ملایم بپزد و جا بیفتد.
در همین حین پیاز داغ، نعناع داغ و سیر داغ را آماده کنید. برای تهیه پیاز داغ دو عدد پیاز را پوست بکنید و به صورت خلالی خرد کنید. مقداری روغن داخل یک تابه بریزید و پیازها را اضافه کنید. تابه را روی حرارت قرار دهید تا پیازها سرخ و کاراملی شوند. برای تهیه سیر داغ حدود چهار تا پنج حبه سیر را پوست بکنید و ریز خرد کنید. یک ماهیتابه بردارید و مقداری روغن داخل آن بریزید. سیر خرد شده را اضافه کرده و ماهیتابه را روی حرارت قرار دهید تا سیر سرخ شود. اما برای تهیه نعناع داغ کافیست داخل یک ماهیتابه کوچک روغن بریزید و روی حرارت قرار دهید. مقداری نعناع خشک اضافه کنید و در حدی که تغییر رنگ دهد تفت دهید. سپس، وقتی تغییر رنگ داد، قبل از آن که سیاه شود، از روی شعله بردارید تا نسوزد.
پس از این که آش به خوبی جا افتاد، آن را داخل ظرف مورد نظرتان بریزید. روی آن را به شکل دلخواه و با خلاقیت خودتان با استفاده از کشک، سیر داغ، پیاز داغ و نعناع داغ تزئین کنید. همینطور می‌توانید نصف لیوان گردو خرد شده را همراه با نصف لیوان کشمش با کمی کره در یک تابه تفت داده و از آن برای تزئین روی آش دندونی استفاده کنید. آش دندونی خوشمزه و مقوی شما آماده سرو است.
آش دندونی بدون گوشت
دستور آش دندونی بدون گوشت کاملا مشابه دستور اصلی آن است با این تفاوت که در طرز تهیه آش دندونی بدون گوشت، فقط از آب قلم یا عصاره گوشت استفاده می‌شود و گوشت حذف می شود. عصاره گوشت طعم خوبی به آش می دهد.
آش دندونی با سیرابی
آش دندونی را می توانید مانند آش ترخینه با سیرابی هم درست کنید. برای این منظور باید گوشت را از مواد لازم حذف کنید و به مقدار دلخواه سیراب و شیردان را به خوبی تمیز کرده و در اندازه مربع های ۲ تا ۳ سانتی متری خرد کرده و جداگانه می پزیم، سپس مانند گوشت به قابلمه اضافه می کنیم.
آش دندونی در شهرهای مختلف
آش دندونی تبریزی
آش دندونی تبریز در مراسمی خاص، تهیه و خورده می‌شود. تبریزی‌ها معتقد هستند که این آش حتما باید با آب قلم پخته شود و دارای هفت نوع حبوبات و البته گوشت باشد. گردو و شیر و گاهی خامه نیز از دیگر موادی هستند که در تهیه آش دندونی تبریز به کار گرفته می‌شوند و در برخی از طرز تهیه‌ها، شیر محلی، جای آب قلم را می‌گیرد. انواع مغزها چون پسته، گردو، بادام و فندق و گاهی کشمش تفت داده شده نیز از جمله مواد تشکیل‌دهنده آش دندونی تبریزی هستند.
آش دندونی کرمانشاهی
کرمانشاهی‌ها به آش دندونی «دانه کلانه» می‌گویند. وجه تسمیه دانه کلانه این است که قبل از طبخ این آش، مقداری از حبوبات را برای پرندگان می‌ریزند تا دعای خیر آنها، پشت سر کودک باشد. آب قلم گاو یا گوسفند نیز در تهیه آش دندونی کرمانشاهی به کار می‌رود.
آش دندونی کردستان
در کردستان برای درست کردن آش دندونی که به آن «دانه کُلانه» نیز می‌گویند، از نخود سیاه استفاده می‌کنند و معمولا به‌جای آب در آن آب قلم می‌ریزند. در طرز تهیه آش دندونی کردستان، از مرزه خشک نیز استفاده می‌شود و در آن کشک و سبزی تازه نمی‌ریزند.
آش دندونی مشهدی
مشهدی‌ها به آش دندونی «آش دنیک» می‌گویند و معمولا آن را با گوشت گوسفند و آب قلم درست می‌کنند. سبزواری‌ها نیز در آش دنیک، از تره تازه ساطوری خرد شده استفاده می‌کنند.
آش دندونی اصفهانی
اصفهانی‌ها در گذشته برای پخت آش دندونی، هفت عدد گندم را نخ می‌کردند و در قابلمه آش می‌انداختند تا بپزد. سپس گندم نخ شده پخته شده را به پشت بام پرت می‌کردند تا خوراک گنجشک‌ها شود. آنها باور داشتند که با این کار، دندان کودک سریع‌تر و راحت‌تر در می‌آید.
نکات مهم پخت
- برای تهیه آش دندونی اگر از برنج استفاده کردید مناسب تر است که از برنج نیم دانه استفاده کنید.
- برای تهیه این آش پیشنهاد می‌کنیم از گندم پوست کنده استفاده کنید که زمان پخت کم‌تری دارد.
- برای خوش طعم شدن آش می‌توانید حدود نصف پیاز داغ، نعناع داغ و سیر داغ را داخل آش بریزید. مواد را به آرامی هم بزنید و اجازه دهید تا آش با این مواد چند قل بخورد.
- در صورتی که دوست دارید گوشت را زیر دندان احساس کنید، می‌توانید به جای کوبیدن، آن را با دست ریش ریش کنید.
- در صورتی که به جای گوشت از قرص عصاره گوشت استفاده می‌کنید، دیگر به آش نمک نزنید.
- این آش سبزی ندارد و فقط سبزی آن نعنای تفت داده شده به منظور تزئین است.
- فراموش نکنید که این آش را باید مرتب هم بزنید.
مقالات آشپزی بیشتر بخوانید:
- طرز تهیه آش رشته مخصوص و خوشمزه
- طرز تهیه آش کشک سنتی، خوشمزه و مقوی
- طرز تهیه آش ماست خوشمزه و مخصوص
- طرز تهیه آش دوغ ، غذای محلی اردبیل
- طرز تهیه آش گوجه فرنگی مخصوص و خوشمزه
- طرز تهیه آش اسفناج مقوی به روش های مختلف
- طرز تهیه آش اوماج تبریزی خوشمزه و مقوی
- طرز تهیه آش بادمجان اصیل و خوشمزه
- شله مشهدی ، اصیل ترین غذای مشهد
